نحوه کشت جو و اصول پرورش آن
فهرست
در فصل پاییز و بهار می‌توانیم کاشت جو را در اکثر کشورهای جهان ببینیم. از ایران گرفته تا سوئد و فرانسه، همه کشاورزان درگیر کاشت این گیاه پرکاربرد می‌شوند. گیاه جو یکی از مقاوم‌ترین محصولات است که بر اساس نظر متخصصان، حساسیت کمتری نسبت به نوع خاک دارد. حتماً تاکنون شنیده‌اید که برخی گیاهان فقط در انواع خاصی از خاک قابلیت رشد دارند؛ لذا چنین گیاهانی کمیاب هستند. برخی دیگر از گیاهان نیز فقط در نقاط مخصوصی از کره زمین می‌رویند. اما گیاه جو در اکثر زمین‌ها قابل رویش است و از زمان‌های گذشته نیز همراه انسان بود. گیاه جو به‌عنوان چهارمین غلات پراستفاده انسان بعد از ذرت، برنج و گندم شناخته میشود.
آیا می‌دانید زمان کاشت جو چه موقع است و هزینه کشت جو در هکتار چقدر خواهد بود؟
نحوه کشت جو و نکات مربوط به آن چیست؟
کشت جو در شرایط اقلیمی امکان‌پذیر و پربازده است؟
سؤالات مطرح‌شده، جزو مهم‌ترین مسائلی هستند که کشاورزان باید با آنها آشنا باشند. در ادامه با ما همراه باشید تا به این موارد بپردازیم.
آشنایی با گیاه جو
جو که بانام علمی Hordeum vulgare شناخته میشود، یکی از انواع غلات است. این گیاه از خانواده گندمیان یا گرامینه‌ها است و ازنظر چرخه زندگی یک گیاه یک‌ساله محسوب میشود. تحقیقات نشان داده‌اند که احتمالاً کشت جو از آسیای جنوب شرقی و اتیوپی شروع‌شده است، اما خاستگاه اصلی آن همچنان نامشخص است. بسیاری از محققان، خاستگاه اصلی این گیاه پرکاربرد را کوه‌های زاگرس در ایران، فلسطین و آناتولی جنوبی می‌دانند. بر اساس نظریه والیوف، منشأ جوی غلاف دار و ریشک‌دار از شمال آفریقا و کشور اتیوپی است و منشأ جوی بدون ریشک، کلاهدار و ریشک کوتاه از آسیای جنوب شرقی مخصوصاً ژاپن، چین و تبت است.
گیاه جو کاربردهای گوناگونی دارد و میزان زیادی از آن به‌صورت نیم کوب یا درسته برای خوراک دام استفاده میشود. ارزش غذایی این گیاه بالا است؛ اما به دلیل وجود پوشینک و غلاف‌های داخلی و خارجی، ارزش غذایی آن نسبت به ذرت کمتر خواهد بود. البته امروزه با استفاده از مهندسی ژنتیک و اصلاح نژاد که بر روی جو انجام‌شده، انواعی از آنها با آمینواسیدهای ضروری و پروتئین‌های بیشتر در حال تولید هستند. از جو برای پخت‌وپز و تهیه سوپ و نان استفاده میشود. در برخی از غذاهای کودکان نیز از این محصول به دلیل خواص فراوانی که دارد استفاده می‌کنند.
انواع جو
جو بر اساس روش کشت آن‌که میتواند بهاره یا پاییزه باشد به انواع مختلفی طبقه‌بندی میشود. انواع جو عبارت‌اند از:
جو پوست کنده
جو پوست کنده یا جو بدون پوست، یک دانه کامل محسوب میشود و جزو پرکاربردترین و پرطرفدارترین غلات در سراسر جهان است. این دانه فرآیندی را پشت سر می‌گذارد تا پوشش غیرخوراکی آن برداشته شود. جو پوست کنده ارزش غذایی بالایی دارد و مواد مغذی موردنیاز بدن را تأمین خواهد کرد. از این نوع جو برای پختن انواع سوپ، آش و خوراک استفاده میشود. برای اینکه جو پوست کنده راحت‌تر پخته شود پیشنهاد میشود که پیش از استفاده، یک ساعت آن را در آب بخیسانید و سپس استفاده نمایید. افرادی که به دنبال رژیم لاغری مفید و مغذی هستند، می‌توانند جو پوست کنده را بپزند و به سالادهای خود اضافه کنند. با این کار رژیم غذایی آنها سرشار از غلات میشود و احساس سیری بیشتری به آنها دست خواهد داد.
جو دوسر
یکی از انواع جو، جو دوسر یا یولایف است که جزو کامل‌ترین و بهترین غلات محسوب میشود. این نوع جو منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، فیبر، مواد معدنی و ویتامین‌ها است و معمولاً به‌صورت بلغور یا پرک موجود است. جو دوسر فواید زیادی برای سلامتی دارد و به درمان بیماری‌ها کمک می‌کند. اگرچه این نوع جو دارای ارزش غذایی بالایی است و خواص درمانی بی‌نظیری دارد؛ اما مصرف آن در میان مردم نسبت به دیگر غلات کمتر است. جو دوسر به زمان زیادی برای پختن نیاز دارد؛ به همین دلیل اکثر مردم ترجیح می‌دهند به‌جای آن از جو دوسر پرک استفاده کنند. جو دوسر پرک زودتر پخته میشود و نرم‌تر است. معمولاً جو دوسر را برای صبحانه میل می‌کنند و آن را در شیر یا آب می‌جوشانند. به‌علاوه، این نوع جو در کوکی، گرانولا، کلوچه و دیگر خوراکی‌های خانگی استفاده زیادی خواهد داشت.
جو پرک
جو پرک یکی دیگر از انواع جو است که سرشار از مواد مغذی مانند آهن، تیامین، فیبر، آنتی اکسیدان‌ها و … است. این محصول خواص زیادی دارد و از گرفتگی عروق جلوگیری می‌کند؛ درنتیجه خطر بیماری‌های قلبی را به میزان زیادی کاهش خواهد داد. همان‌طور که می‌دانید جو دوسر ارزش غذایی بسیار بالایی دارد؛ اما به دلیل سفتی، فسادپذیری بالایی نیز خواهد داشت. برای اینکه از فساد آن جلوگیری کنند و همچنین استفاده از آن را آسان‌تر نمایند، در اولین قدم غلاف جو دوسر را برمی‌دارند، سپس آن را بخارپز و خشک می‌کنند و در مرحله آخر نیز با کمک غلتک‌هایی آن را به قطعات صاف یا پرک شده تبدیل می‌کنند. تفاوت جو دوسر و جو پرک در این است که جو پرک له میشود؛ در حالیکه جو دوسر به‌صورت دانه مصرف خواهد شد.
سازگاری گیاه جو
گیاه جو جزو سازگارترین غلات است و در خاک‌هایی که می‌توانند میزان زیادی آب در خود نگه‌دارند و PH آنها در حدود 7 الی 8 است، رشد می‌کند. جو در مقایسه با گندم مقاومت بیشتری در برابر خشکی دارد؛ به همین دلیل در شرایطی که آب باعث محدود شدن تولید غلات می‌گردد، کشت جو ازنظر اقتصادی به‌صرفه‌تر است و محصول بیشتری تولید می‌کند. در شرایط دیم نیز گیاه جو عملکرد بهتری نسبت به گندم و چاودار دارد. کشت جو در همه زمین‌ها و با بارندگی سالانه حدود 200 تا 250 میلی‌متر قابل انجام است. این گیاه نسبت به دمای بالا و بیشتر از 32 درجه سانتی‌گراد نیز مقاومت زیادی از خود نشان خواهد داد. البته در آب‌وهوای مرطوب نسبت به بالا رفتن دما حساسیت زیادی دارد. دانه جو در مقایسه با دانه گندم به رطوبت کمتری برای جوانه زدن نیاز دارد. درصورتی‌که پس از جوانه زدن به دلیل کاهش رطوبت، گیاه دچار خشکی شد؛ مجدداً با فراهم کردن رطوبت گیاه رشد خواهد کرد.
گیاه جو نیز همانند انواع دیگر گندمیان، دارای مراحل رشد متفاوتی است که زمان هر مرحله بر اساس عوامل محیطی متغیر خواهد بود. برای مثال استفاده از خاک مناسب و کود میتواند باعث رشد بهتر و سریع‌تر گیاه جو شود. نکته جالب این است که جو و گندم ازنظر نیاز به کود، شبیه هم هستند. البته لازم به ذکر است که برای کشت جو به‌عنوان غذای دام و طیور باید از میزان بیشتری کود استفاده کرد. اگرچه گیاه جو با شرایط محیطی مختلف سازگار است و به‌خوبی خود را وفق می‌دهد، اما نسبت به بیماری‌های قارچی مقاومت کمی دارد و به‌شدت تحت تأثیر آنها قرار خواهد گرفت. یکی از مهم‌ترین بیماری‌های جو، سیاهک است. در این بیماری دانه پر از هاگ سیاه میشود و این هاگ‌ها داخل خاک یا سطح دانه قرار می‌گیرند و در زمان جوانه زدن بذر، هاگ‌ها نیز جوانه می‌زنند و گیاه را موردحمله قرار خواهند داد.
زمان کشت و برداشت گیاه جو
بهترین زمان کاشت جو، معمولاً اوایل فصل بهار یا اوایل فصل پاییز است. این گیاه به دمای پایین و کمتر از صفر درجه حساس است؛ بنابراین درصورتی‌که فصل پاییز را برای کشت جو انتخاب کنید باید محصول را زودتر برداشت نمایید. اگر زمان کاشت جو را به تعویق بیندازید، شکل ظاهری محصولات نازک‌تر میشود و با کمبود پروتئین مواجه خواهند شد. هزینه کشت جو در هکتار نیز به میزان بذر استفاده‌شده بستگی دارد.
بهترین زمان برای برداشت جو، ساعات انتهایی شب یا صبح زود است. علاوه بر این، میزان رطوبت موردنیاز آن در حدود 30 الی 40 درصد خواهد بود. اگر گیاه جو در زمان مشخص‌شده برداشت نشود، رطوبت آن کاهش می‌یابد و دانه‌های آن دچار ریزش می‌شوند. از روی ظاهر نیز می‌توانید زمان مناسب برای برداشت جو را تخمین بزنید. هنگامی‌که گیاهان به رنگ زرد درمی‌آیند، می‌توانید برای برداشت آنها اقدام کنید. بهترین روش برای برداشت جو نیز کمباین است. پس از برداشت جو، رطوبت آن را کاهش می‌دهند و آن را خشک می‌کنند تا از فساد محصول جلوگیری شود. پس از کشت جو و برداشت آن باید از فرآیند کود دهی استفاده نمایید تا خاک را غنی کنید. پس از هر بار برداشت محصول، میزان مواد مغذی موجود در خاک کاهش می‌یابد و با کمک کمپوست یا کودهای ارگانیک می‌توان مواد ازدست‌رفته را بازسازی کرد.
با استفاده از پایش ماهواره‌ای نیز می‌توانید به اطلاعات مفیدی در رابطه با کاشت و برداشت گیاه جو، وضعیت زمین کشاورزی، وجود علف هرز و … پی ببرید. یکی از شرکت‌های فعال در زمینه کشاورزی هوشمند، مجموعه ست پلت است که با اقدامات خود نظیر هواشناسی، پایش ماهواره‌ای، تجزیه‌وتحلیل تصاویر ماهواره‌ای و … به پیشرفت کشاورزی هوشمند کمک شایانی کرده است.
شرکت ست پلت با استفاده از بهترین و مؤثرترین روش‌های ممکن باعث افزایش کیفیت زمین و محصولات میشود و علاوه بر آن از هزینه‌های اضافی را کاهش می‌دهد؛ برای مشاوره تخصصی به صفحه تماس با‌ما مراجعه کرده و از مشاوره رایگان کارشناسان ما بهره‌مند شوید.
4 Comments
سلام وقت بخیربنده به خاطرجوانه نزدن جوی پاییزه ای که کاشتم که البته فکرمیکنم به خاطرزیادی ماندن آب روی زمین بوده مجددزمین رااماده سازی کردم وبذرپاشیدم وابیاری کردم ،به نظرتون جوونه میزنه
این موضوع قابل پیش‌بینی نیست، اما به طور کلی اگر شرایط رطوبت و دما برای جوانه‌زنی بذرها ایجاد شود، آنها جوانه می‌زنند. البته، در صورتی که منطقه دارای آب و هوای سرد باشد، تاخیر در کاشت باعث افزایش احتمال سرمازدگی میشود.
سلام من اوایل پاییز جو کاشتم اما یه ۱۰روز پیش از زمین های اطراف بیشتر رشد کرده و بود و جوانه زده بود
من اگر آن را به دام بدهم تا یه چند روز جو را بخورند
دوباره میتواند رشد کند و جوانه بزند
سلام وقت بخیر
نه به هیچ وجه
الان اگر چرا بشه، بیشترش از ریشه کنده میشه
و به احتمال فراوان، جو در مراحل بعدی رشد، دچار ورش خواهد شد